ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ហ្វីលីពីនដោះដៃពីអាមេរីកាំងទៅចូលចិន

ដោយ ពិន សំខុន

ជាប់ឆ្នោតប្រមាណ១ខែប៉ុណ្ណោះ លោកប្រធានាធីបតី រ៉ូឌ្រីហ្គូឌូធើតេ នៃប្រទេសហ្វីលីព្ពីន បានទៅធ្វើទស្សនកិច្ចផ្លូវការណ៍៤ថ្ងៃ នៅប្រទេសចិនមុនសម្ពន្ធមិត្រយូរឆ្នាំ គឺស.រ.អា. ឬ ជប៉ុន មិនតែប៉ុណ្ណោះថែមទាំងប្រកាស យ៉ាងគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើល នៅប្រទេសចិនថា‹នេះជាឱកាសសម្រាប់បែកគ្នាពីស.រ.អា.›។ ពេលត្រឡប់មកប្រទេសវិញ បាននាំជំនួយចិនចំនួន ១៣.០០០,៥លានមកហ្វីលីព្ពីនវិញផង។សង្គ្រាមត្រជាក់បានផ្ទុះឡើងវិញ មិនមែនអាមេរីកទល់នឹងរុស្សីដូចមុនទៀតទេ តែអាមេរិកទល់នឹងចិន។

ប្រទេសហ្វីលីព្ពីន ជាប្រទេសសម្ពន្ធមិត្រយូរឆ្នាំនៃសហរដ្ឋអាមេរីក មានវិនិយោគអាមេរីកាំងប្រមាណជាង៤ពាន់លានកន្លះ នឹងមានប្រជាពលរដ្ឋមករស់នៅសហរដ្ឋអាមេរីកជីត៣លាននាក់ គឺជាអំណោយផលដែលបានទទួលពីសហរដ្ឋ ដោយសារទំនាក់ទំនងពិសេសនេះ។

ចាប់តាំងពិប្រទេសចិនរកស៊ីមានបាន ជាពិសេសទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយសហរដ្ឋអាមេរីកមក ចិនបានបង្កើនឥទ្ធិពលយោធាម្តងបន្តិចៗ រហូតដល់បានឈ្នោះជាមហាអំណាច‹នាគ›ក្នុងតំបន់បាន។ ប្រមាណជា១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ចិនបានដណ្តើមយកប្រជុំកោះ‹ស្បាតឡី› ពី‹កូននាគ›វៀតណាម, ថ្មីៗនេះទៀតបានវាតទីកាន់កាប់សមុទ្រចិនខាងត្បូងទាំងមូល ដោយឈ្លានពានលើដែនសមុទ្រដែលប្រទេសជាច្រើននៅអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វីក ដែលបានចោទប្រកាន់ចិនថា‹ចិនបានយកកោះជាច្រើននឹងដែនសមុទ្ររបស់ពួកគេ› ហើយបានសាងសង់អាកាសយានដ្ឋានយោធា នៅលើកោះ‹សប្រាតលី›ដែលជាកោះរបស់វៀតណាមទៀតផង។

ដោយសារចិនបានសម្តែងឬទ្ធី បង្កើនសម្ពាតយោធា នៅលើដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង,ថ្មីៗនេះគឹនា៣ខែមុន ក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន ប្រទេសអាស៊ានទាំង១០ បន្ទាប់ពីតុលាការ‹ឡាអេ›បានសម្រចឱ្យចិនចាញ់ក្តី គេបាននាំគ្នាសរសេរញត្តិថ្កោលទោសចំពោះប្រទេសចិន ដែលបានធ្វើនយោបាយឈ្លានពាន ឱ្យថយចេញតំបន់របស់គេ នៅដែនសមុទ្រចិន នាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់អធិបតេយ្យភាពនៃប្រទេសវៀតណាម ហ្វីលីព្ពីន ម៉ាឡេស៊ី,បែរជាកម្ពុជាបានបង្ហាញឥរិយាបទកាពារចិនដោយមិនចុះហត្ថលេខាលើញត្តិថ្កោលទោសរួមគ្នានោះទេ ធ្វើឱ្យអាស៊ានទាំងមូល ខកខានមិនអាចបន្ទោសចិនទៅវិញ, ចិនប្រញាប់អបអរនឹងឥរិយាបទខ្មែរ ហើយបានផ្តល់ជំនួយដល់កម្ពុជា ចំនួនប្រមាណ២៥០លានដុល្លា នៅ៣ថ្ងៃក្រោយមក។ ជំនួយនេះបានឱ្យសញ្ញាថា‹ថ្វីត្បិតែវៀតណាមជាអ្នកគ្រប់គ្រងកម្ពុជា តាំងពីឆ្មាំ១៩៩១មកក្តី ចិនបានយកកម្ពុជាទៅវិញបានដោយកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ចនឹងកម្លាំងទ័ពបានវិញហើយ›។

បន្ទាប់ពិបរាជ័យ‹បន្ទោសចិនមិនបាន›មក ប្រទេសហ្វីលីព្ពីន ដែលនៅជិតមាត់ទ្វារសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាងគេ មិនត្រឹមតែមិនបានសម្តែងការខឹងសម្បារទេ ថែមទាំងទៅអែបខ្លួនជាមួយប្រទេសចិន ហើយលាលែងពីសម្ព័ន្ធភាពពីសហរដ្ឋអាមេរីក យ៉ាងទាន់ហន់ថែមទៀត។ គេអាចយល់បានយ៉ាងនេះថា‹ប្រទេសអាស៊ាន២ បានត្រូវធ្លាក់ចូលទៅក្នុងដៃចិន – ហើយប្រទេសអាស៊ានដែលនៅសែសសល់ កំពុងតែភ័យខ្លួនពីការគម្រាមយ៉ាងត្រជាក់ស្រឺត ពីមហាអំណាចថ្មីគឺចិន› ដែលទើបនឹងបង្ហោះកាំជ្រួចអវកាសវិទ្យាសាស្ត្រកាលពិសប្តាហ៍មុននេះ។

ប្រទេសវៀតណាម ដែលធ្លាប់ប្រឈមមុខធ្វើសង្គ្រាមជាមួយចិនយ៉ាងចេញមុខ នៅពេលយកកម្ពុជាបានកាលពីឆ្នាំ១៩៧៩ ក៏នៅចងចាំមេរៀន‹ថ្នាំខ្លាំង›ដំបូងគេ ពិប្រទេសចិនមិនទាន់ភ្លេចនៅឡើយទេ ដុច្នេះគ្មានសង្ឃឹមថានឹង‹មានប្រតិកម្មអ្វីដែលនឹងអាចធ្វើឱ្យចិនខឹងសម្បារ›បានទេ។ រីឯប្រទេសភូមាវិញ ជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យថ្មីថ្មោង – ប្រទេសថៃយោធានិយម មានព្រុំប្រទល់ដែលជាប់នឹងចិន ទាំង២ប្រទេសនេះនៅផុយស្រួយនៅឡើយសម្រាប់ប្រឈមមុខនឹងចិន។ តាមមើលទៅ អាស៊ានទាំងមូលត្រូវនៅក្រោមឥទ្ធិពលចិន ទោះជាមិនចង់ក៏ដោយ។

តើស្ថានភាពនេះអាចប៉ះពាល់ដល់សហរដ្ឋអាមេរីកដែរឬទេ? ចំពេលដែលការឃោសនាបោះឆ្នោតកំពុង‹ក្តៅគគុក›នាចុងខែតុលា រវាង ហ៊ីឡារី ក្លីងតុន តទល់ជាមួយនឹង ឌណល ត្រម, ស្ថានភាព‹សង្គ្រាមត្រជាក់›នេះបានផ្តល់អំណោយផលឱ្យគណបក្សសាធារណរដ្ឋ ដែលធ្លាប់មានកេរឈ្មោះខាងនយោបាយក្រៅប្រទេសរឹងប៉ឹងនោះ យ៉ាងក្រាស់ក្រែល, ក៏ប៉ុន្តែបេក្ខភាពរបស់ ត្រម បានត្រូវគេមើលឃើញថា មានបុគ្គលិកលក្ខណៈជា‹មនុស្សសេដ្ឋកិច្ច ច្រើនជាងជាអគ្គបញ្ជាការជាន់ខ្ពស់នៃកងទ័ពសហរដ្ឋអាមេរីក›ទៅវិញ, បុគ្គលិកលក្ខណនេះត្រូវនឹង គ្រួសារលោក ប៊ូស ច្រើនជាង។ រីឯនយោបាយខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យវិញ មិនដែលល្បីល្បាញថា‹មានភាពរឹងប៉ឹងគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទប់ទល់សង្គ្រាមត្រជាក់នេះបានទេ›, ហេតុនេះហើយបានជា ហ៊ីឡារី ក្លីងតុង ទទួលឥទ្ធិពលពីស្ថានភាពសង្គ្រាមត្រជាក់នេះ ដែលថាចរន្តបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋអាមេរីកាំង គឺ‹ត្រូវប្តូរដៃទៅគណបក្សសាធារណរដ្ឋវិញ›នាពេលនេះ ហ៊ីឡារី នឹងទប់ទល់យ៉ាងលំបាកលំបិនបន្តិចហើយ។

ជាមួយការហក់ចូលទៅរកចិន របស់ហ្វីលីព្ពីន គឺជាការពង្រឹងខ្សែរបន្ទាត់‹កុម្មុយនិស្ត›ដែលចិនលែងនៅជាកម្លាំងទី២នៃចរន្ត‹ក្រហម›ទៀតហើយ ។ ចិនពង្រឹងខាងអាស៊ី រាប់ទាំងវៀតណាមដែលធ្លាប់តែមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយនឹងរុស្សីផង ចំណែកឯរុស្សីពង្រឹងឥទ្ធិពលនៅអឺរ៉ុបខាងកើត, មិនទាន់មានអ្វីប៉ះពាល់គ្នានៅឡើយទេ ថែមទាំងអាចបូកកម្លាំងគ្នាបានទៀតផង។ ការរៀបចំកម្លាំងទ័ព នឹងការប្រើឥទ្ធីពលមហាអំណាចទៅលើប្រទេសតូចៗ មិនមែនជាការត្រៀមសន្តិភាពទេឧទាហរណ៍ពីអតីតកាលរបស់ជប៉ុន នឹង អាឡឺម៉ង់ បានធ្វើឱ្យពិភពលោកហិនហោចខ្ទេច នាសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ដែលបានឆេះពីឆ្នាំ១៩៣៩-៤៥ ។